Steeds meer Nederlanders kiezen voor indexbeleggen. In juni 2025 hadden huishoudens Volgens De Nederlandsche Bank € 68 miljard in beleggingsfondsen en ETF’s (beursgenoteerde beleggingsfondsen) zitten. In losse aandelen zat € 65 miljard. Er zit dus meer geld in fondsen dan in losse aandelen. Sommigen vragen zich af: kan de markt in een zeepbel veranderen als zoveel mensen passief beleggen?

Wanneer is iets een zeepbel?

Een zeepbel ontstaat wanneer prijzen, van bijvoorbeeld aandelen, veel sneller stijgen dan de werkelijke waarde. Voorbeelden zijn de internetzeepbel rond het jaar 2000 en de huizenzeepbel van vóór 2008, die uiteindelijk leidde tot de kredietcrisis. Uit de 17e eeuw komt een klassiek voorbeeld: de Nederlandse tulpenmanie leidde ertoe dat sommige tulpenbollen meer waard werden dan een Amsterdams grachtenpand. Zodra beleggers zich realiseren dat de waarde niet klopt, spat de zeepbel uiteen.

De zorgen over indexbeleggen

Een indexfonds of ETF volgt een index, zoals de AEX of de MSCI World Index. Het fonds koopt vrijwel alle aandelen in die index, in dezelfde verhouding. Het kiest dus niet zelf de beste aandelen, maar kopieert de markt. Critici waarschuwen dat indexfondsen blind kopen en daardoor de prijzen kunstmatig omhoogduwen. Daardoor zou het moeilijker worden om te weten wat een aandeel echt waard is, en zou een zeepbel kunnen ontstaan.

Waarom de kritiek niet klopt

Passieve indexbeleggers bepalen de prijzen van aandelen niet. Zij kopen of verkopen ongeacht de prijs van een aandeel. Actieve beleggers zoeken continu naar aandelen die ze te duur of te goedkoop vinden en passen zo de prijs aan. Indexfondsen volgen die prijzen, ze maken ze niet. Sterker nog: zonder actieve beleggers zou er geen prijsvorming zijn, en dus ook geen indexbeleggen. En er wordt nog steeds veel actief belegd, waardoor de prijzen van aandelen in lijn blijven met wat beleggers vinden dat ze waard zijn.

Waar zeepbellen wél vandaan komen

Zeepbellen ontstaan door menselijk gedrag en economische omstandigheden, niet door indexbeleggen. Overdreven gokgedrag, makkelijk lenen of groot enthousiasme voor een sector spelen een veel grotere rol. Dit geldt niet alleen voor aandelen. Ook bij andere hypes, zoals Labubu-poppen of Pokémon-kaarten, zag u dat mensen elkaar aanstaken en prijzen steeds verder opliepen.

Indexbeleggen geeft rust

Indexbeleggen werkt juist kalmerend. U krijgt automatisch een brede spreiding en belegt dus niet alleen in bedrijven die achteraf misschien een hype blijken, maar ook in duizenden andere bedrijven. U betaalt lage kosten en hoeft niet voortdurend te handelen of de beurs in de gaten te houden. Minder emotie betekent minder kans op paniekverkopen.

Indexbeleggen een vaste plek heeft gekregen in Nederland. Indexfondsen volgen de markt en creëren zelf geen zeepbellen. Wanneer er toch een zeepbel ontstaat in een sector en uiteenspat, behoedt de brede spreiding u voor financiële rampspoed.